In de natuurrijke Noordzee begint Vattenfall in 2021 met de bouw van windpark Hollandse Kust Zuid. Tijdens de voorbereidingen is Vattenfall nu al druk bezig om de gevolgen van de bouw voor het zeeleven rondom het windpark te beperken en kansen voor de natuur te benutten. Sytske van den Akker, milieuspecialist van Vattenfall, legt uit hoe de komst van windmolens niet ten koste hoeft te gaan van de biodiversiteit.
Iedere vorm van energieproductie heeft impact op de natuur. Natuurbescherming en biodiversiteit zijn daarom fundamentele prioriteiten voor Vattenfall. Tijdens de bouw van windpark Hollandse Kust Zuid houdt Vattenfall zowel onder als boven het water rekening met de effecten op zeedieren en hun leefomgeving; bouwend volgens de ecologische regels die in de vergunning zijn opgenomen. Zo is er per seizoen en gebied een bepaalde geluidsnorm die we met onze werkzaamheden niet mogen schenden.
Zeezoogdieren tijdens heien op veilige afstand
Onder water draagt geluid verder dan in de lucht. Veel dieren gebruiken geluid om bijvoorbeeld voedsel te vinden. Het heien van de funderingen van windmolens kan zeezoogdieren als bruinvissen verstoren. Als ze te dichtbij komen, kunnen ze zelfs gehoorschade oplopen. “Dit willen we natuurlijk voorkomen en dus zorgen we ervoor dat de dieren op veilige afstand zijn voordat we beginnen met heien”, aldus Sytske. “Daarom maken we gebruik van een apparaat dat een voor de dieren irritant geluid uitzendt. Dit geluid is niet schadelijk, maar zorgt er wel voor dat ze wegzwemmen. Zo hebben ze geen last van het geluid.”
Ook beginnen de werkzaamheden met een ‘soft start’, waarbij het heien zacht begint en vervolgens geleidelijk steeds harder gaat. “Tijdens de hele heiperiode maken we daarnaast gebruik van geluidsmitigatie”, legt Sytske uit. “Hiermee wordt er een soort isolatie rondom de werkzaamheden geplaatst dat het geluid tegenhoudt, bijvoorbeeld in de vorm van een bellenscherm.” Een kleinere leefomgeving krijgen de zeezoogdieren hier niet van; bruinvissen gebruiken de hele Noordzee. “Uit studies blijkt ook dat bruinvissen weer terugkeren naar het gebied wanneer het heien voorbij is.”
Genoeg leefgebied
Tijdens de bouw verwacht Sytske geen grote gevolgen voor de vogels in de buurt. Schuwe vogels blijven weg en meeuwen komen misschien wel even een kijkje nemen. “Wanneer het windpark eenmaal in gebruik is, zullen er wel vogels zijn die wegblijven, zoals zeekoeten en jan-van-genten. Echter, de overheid heeft voor dit gebied studies gedaan waaruit bleek dat ook deze vogels nog genoeg gebieden hebben waar ze heen kunnen.” Er zijn ook vogels die juist graag naar een windpark toekomen, zoals aasscholvers. Sytske: “Deze vogels hebben een slechte isolatielaag, waardoor ze regelmatig hun veren moeten laten drogen en dit kan goed op de fundering van een windturbine.”
Waar volgens Sytske nog meer onderzoek naar moet worden gedaan, is het risico voor vogels om tegen de wieken van een turbine aan te vliegen. Vattenfall heeft hier in het verleden ook al onderzoek naar gedaan. Hieruit bleek dat het aantal vogels dat daadwerkelijk tegen een windmolenwiek aanvliegt veel lager ligt dan gedacht. “Veel vogels vermijden het windpark al op een grote afstand. De vogels die wel het windpark invliegen, blijven uit de buurt van de turbines en vogels die bij de turbines komen, wijken op het laatste moment uit.” Dit onderzoek vond plaats voor de Engelse kust. Of de resultaten hetzelfde zijn voor windpark Hollandse Kust Zuid, moet volgens Sytske verder worden onderzocht.
Voorspellingsmodellen voor trekvogels
Boven de Noordzee vindt echter ook veel vogeltrek in grote groepen plaats. Vaak vliegen vogels kilometers hoog. Maar sommige groepen vliegen laag, waardoor er een grotere kans op botsingen ontstaat. In deze trekperiodes moet het windpark tot bijna-stilstand gebracht worden. “De Universiteit van Amsterdam is bezig met een model om op basis van het weer en vogelgegevens te voorspellen wanneer de vogels door het windpark komen. Wij krijgen dan vervolgens een signaal van de overheid en zetten de turbine op maximaal twee rotaties per minuut, dan staan ze bijna uit.” Ook vleermuizen komen over de Noordzee, maar van deze soort is meer bekend over het trekgedrag en dus wanneer de turbines tot bijna-stilstand moeten worden gebracht. Dit kan daardoor automatisch worden ingesteld in de turbines.
Van palen en stenen naar meer kabeljauw
Hoewel de bodem van de Noordzee grotendeels uit zand bestaat, ontstaat er een grotere biodiversiteit op plekken waar zich meer verschillende structuren bevinden. “Het windpark brengt palen en stenen naar het gebied, waardoor anemonen, mosselen en krabben ook naar het gebied komen. Dit trekt vervolgens weer grotere vissen aan, zoals kabeljauw. Vanuit de vergunning hebben we een verplichting om de natuur verder te stimuleren en als Vattenfall vinden we dit ook heel belangrijk. Daarom hopen we naast een onderzoek op kabeljauw, ook op groen licht voor een aanvullend project met De Rijke Noordzee.” Zo wil Vattenfall met windpark Hollandse Kust Zuid de biodiversiteit in de Noordzee vergroten.
